Johannes Spang uit Duitsland

Inleiding

Johannes Spang (1798-1862), afkomstig uit Baumbach in Duitsland was de grondlegger van de van de Drentse tak van de familie Spang. Het is aannemelijk dat de meeste Spangs in Nederland van deze Johannes Spang afstammen.

Er zijn veel Spangs in Duitsland en een aantal Spangs zijn naar Amerika geëmigreerd waardoor ook daar veel Spangs voorkomen. 

In dit stuk zullen eerst de voorouders van Johannes Spang vermeld worden. Vervolgens zal Johannes Spang besproken worden waarna de afstamming tot uiteindelijk Niesje Spang aan bod komt.

Het duitse woord spang betekent zoveel als (schoen)gesp. Dit is echter niet waar de naam Spang naar verwijst.

De herkomst van de naam Spang moet worden gezocht in het vroegere Spangh, een dorp in het zuidwesten van de Eifel. Dit dorp is samengegroeid met het aanpalende dorp Dahlem en heet nu Spangdahlem. De oudst bekende voorouder van Johannes Spang is Hans Spang (overleden ca. 1624), afkomstig uit deze regio (het dorp Salmrohr). De grootvader van Johannes Spang is Jacob Spang. Deze is vanuit Bruch (in het Eifelgebied) vertrokken naar Baumbach (in het Westerwaldgebied) waar hij grondlegger werd van de Spangfamilie in Ransbach-Baumbach.

Voorouders Johannes Spang

De ouders van Johannes Spang zijn Wilhelmus Spang en Anna Eva Schneider.

Wilhelm Spang, (beroep: erdgräber) geboren op 03-12-1758 in Bruch (D) of Baumbach(D) als zoon van Jakob Spang (geboren 26-6-1736 te Bruch, beroep: erdwirker, overleden op 17-9-1808 te Baumbach) en Maria Günther (geboren 23-6-1743 te Ransbach, overleden op 16-4-1798 te Baumbach). Wilhelm is overleden op 14-02-1818 in Baumbach (D), 59 jaar oud. Hij trouwde 26 jaar oud op 25-01-1785 in Ransbach (D) met: Anna Eva Schneider, geboren 10-10-1758 te Hirzen (D) als dochter van Johann Tilmann Schneider en Maria Timothea Klein. Anna Eva is overleden op 04-11-1827 in Breitenau (D), 65 jaar oud.

Wilhelm Spang is overleden door instorting bij het graven van een 'tongrube'.

In Ransbach-Baumbach bestaat sinds de 17e eeuw een omvangrijke keramiek-industrie met talrijke bedrijven. Een van die bedrijven is door drie gebroeders Spang mee opgericht. Dit waren nazaten van een broer van Wilhelm Spang. Veel inwoners van Ransbach-Baumbach (bijna tweederde van de bevolking) waren voortdurend onderweg om keramiekprodukten te verkopen in Zuid-Duitsland, Nederland en andere landen. Johannes Spang was daar één van.

Johannes Spang heeft een zuster Appolonia Spang (geboren 18-9-1803 te Baumbach) die ook naar Nederland verhuist met haar man Johannes Resmann en kinderen. Zij waren koopman/koopvrouw. Ze krijgen kinderen in Baumbach, Gorinchem, Zutphen en Amsterdam. Johannes Resmann overlijdt in 1849 te Amsterdam, Appolonia in 1885 te Rotterdam.

Ook een broer, Jacob Spang verhuist als kramer/koopman naar Nederland. Jacob Spang (geboren 9 augustus 1790 te Baumbach) trouwt met Anna Catharina Weber. Zij krijgen eerst een zoon Peter (geboren in 1813 te Baumbach) en daarna tenminste 4 kinderen te Coesfelt (Adam Henrich, Antonius, Anna Margaretha en Anton Bernard Jacob). Vervolgens een dochter Wilhelmina Maria Anna te Osnabrück. Vervolgens wordt in 1827 een zoon Wilhelmus in Zevenaar geboren en tot slot een zoon Jacobus te Zutphen. Jacob overlijdt als Jacobus Span op 27-11-1865 te Zutphen. Echtgenote Anna Catharina Weber overlijdt 14-2-1861 te Zutphen.

Ook een tante van Johannes, Maria Catharina Spang (geboren 26-8-1801 te Baumbach) vertrekt met haar man (Johannes Homburg, geboren 14-4-1792 te Breitenau) naar Nederland. Johannes Homburg overlijdt 11-2-1842 te Doesburg. Maria Catharina overlijdt 27-5-1879 te Amsterdam.

Johannes Spang

Johannes is geboren op 24-4-1798 in Baumbach en overleden in Noord (Hoogeveen) op 23-10-1862 op 64 jarige leeftijd. Hij trouwde in Duitsland op onbekende datum en plaats met Maria Catharina Elisabeth Hidding (dochter van Gerardus Hidding en Elisabeth Kerkhof), geboren te Ousree, gedoopt op 14-12-1803 te Rhede (Duitsland), overleden op 26-12-1833 te Beek en Donk (Noord Brabant).

Johann Spang was in 1818 bij het Regiment Nassause Lichte Infanterie. Het is niet duidelijk voor hoe lang en waar hij precies was gelegerd. In het stamboek staat aangegeven dat hij sinds 18 februari 1818 bij het depot was en dat hij 26 oktober 1818 vertrokken is van het depot in "Zugang". Zijn signalement is Aangezigt: lang..(?), Voorhoofd: hoch, Oogen: grau, Neus: gros, Mond: gebogen, Kin: klein, Haar: spitz, Wenkbraauwen: blond, Merkbare teekenen: 0. Voor hem hebben ook zijn broers Jacob en Balthasar bij het Regiment Nassause Lichte Infanterie gediend.

Johan kwam ca 1828 in Hollandseveld als pottenverkoper-koopman, samen met zijn vrouw (beroep: pottendraagster) en oudste kind (Anna Maria). Zijn oudste zoon Willem wordt op 9-1-1828 te Hollandscheveld geboren.

Van november 1830 tot maart 1834 was Johan Spang tamboer bij de Drentse Schutterij en nam als zodanig deel aan de veldtocht tegen België. Maria Catharina Elisabeth reist mee als wasvrouw en marketentster. In deze periode overlijdt zoon Willem (22-3-1831 te Harderwijk), wordt Thomas (grootvader van mijn grootmoeder Niesje Spang) geboren (31 juli 1831, te Gorinchem), wordt Wilhelmus geboren (14-8-1832 te Gilsen), overlijdt dezelfde Wilhelmus (20-7-1833 te Hoogeveen) en overlijdt Maria Catharina Elisabeth Hidding op tweede kerstdag 1833 te Beek en Donk.

Na terugkomst in Hoogeveen wordt Johannes schoorsteenveger.

Op 5 augustus 1840 trouwt Johannes met Jantje Kiers Doggen (1804-1850). Bij hun huwelijk worden 3 kinderen gewettigd: Willem, Annigje en Geert.

Rechtbank Assen 5 oktober 1841: in de afgelopen winter heeft hij Trientje Jans Thalen (30 jaar) op de borst gestoten nadat die hem eerst had uitgescholden (vrijspraak wegens verzachtende omstandigheden) (bron: bunskoeke.nl)

Rechtbank Assen 19 februari 1848: veroordeeld tot 14 dagen gevangenisstraf en de kosten (fl. 12,70) wegens illegaal turfsteken in het Tiendeveen (het stuk van Jan Winkel uit Hoogeveen) op 12 januari, omdat hij geen brandstof had voor zijn gezin. (bron: Bunskoeke.nl)

Rechtbank Assen 8 juli 1848: vrijspraak i.v.m. ruzie met schoonzoon Hendrik Fiegeland op 17 juni wegens gebrek aan bewijs. (bron: Bunskoeke.nl)

Rechtbank Assen 1848: op 13 november 1848 had hij Roelof Okken geslagen, daar die zijn vrouw zou hebben omver gestoten; beide ruziemakers worden veroordeeld tot een maand gevangenisstraf en de kosten; Johannes tevens tot een boete van fl. 8,= omdat hij was beginnen te slaan. (bron: bunskoeke.nl)

Johannes en Jantje krijgen vervolgens nog twee dochters: Jantje en Johanna. Jantje Kiers Doggen overlijdt op 29-6-1850. Ze woonde toen in Kleine Kerksteeg (Hoogeveen) en overleed in het armenhuis.

Johannes trouwt voor de derde keer op 13 september 1851 te Hoogeveen met Neeltje Kroezen (geboren 10 oktober 1825 te Hoogeveen). Neeltje had voor haar huwelijk met Johannes een dochter Jantje, geboren op 10-9-1850, waarvan de vader onbekend is.

Johannes en Neeltje krijgen vier kinderen: Hilbert, Geertje, Wilhelmina en Neeltje.

Na het overlijden van Johannes krijgt Neeltje nog 4 kinderen waarvan de vader onbekend is: Hilbert, Hillegonda, NN (levenloos geboren, de al lang overleden Johannes Spang werd hier aangegeven als de vader), en nog een Hillegonda. Neeltje overlijdt op 13 oktober 1873 te Hoogeveen in het armenhuis te Hoogeveen.

Van de kinderen Annigje, Geert en Jantje wordt door bunskoeke.nl nog vermeld dat deze op 2 juni 1851 wegens bedelen op 26-5-1851 (in Oosterhesselen) werden veroordeeld door de rechtbank in Assen tot acht dagen gevangenisstraf en de kosten (fl. 8,35); daarna werden zij naar een bedelaarsgesticht overgebracht en verbleven zij meer dan 3 jaar in de bedelaarsgestichten Ommerschans en Veenhuizen.

Thomas Spang (1831-1921)

Thomas Spang is op 31 juli 1831 geboren in Gorinchem in de periode waarin zijn ouders rondtrokken als onderdeel van de Drentse Mobiele Schutterij. Hij trouwt op 11 juli 1857 te Hoogeveen met Jantje Jans Kreeft (1840-1887). Op 17-5-1888 hertrouwt hij in Ambt Hardenberg met Aaltje Alberts Ottens (1827-1914). Thomas overlijdt op 2 juli 1921 te Zuiderschekanaal in de gemeente Oosterhesselen. De overlijdensakte vermeldt dat hij was overleden aan het Zwinderense kanaal.

Thomas werd gedurende 1850 tot 1853 jaarlijks gekeurd voor de Nationale Militie en werd telkens vrijgesteld 'uit hoofde van ongenoegzame maat' (zijn lengte was 1,45 meter). In 1854 werd hij finaal vrijgesteld. Lichaamskenmerken: Aangezicht- ovaal; Voorhoofd - rond; Ogen - blaauw; Neus - gewoon; Mond - gewoon; Kin - rond; Haar - bruin; Wenkbrauwen - bruin; merkbare tekenen - geen.

In 1847 (hij is dan bijna 16 jaar) staat Thomas terecht voor de diefstal van een zakje roggemeel uit de moelen van Meeuwes Rosbaard te Hoogeveen, toebehorend aan Arend Hendriks Vos. Hij geeft op 13 jaar oud te zijn. Vanaf 16 jaar geldt volwassenrecht. Deze opgave wordt in het vonnis niet in twijfel getrokken, waarschijnlijk mede door zijn geringe lengte. De rechtbank is echter van oordeel dat Thomas de diefstal 'met oordeel des onderscheids' heeft gepleegd. Hij wordt veroordeeld tot gevangenzetting voor de tijd van 14 maanden en de kosten van het geding (fl 31,60) 'bij lijfsdwang'.

In 1849 staat hij samen met zijn minderjarige broer Willem, Hendrik Gerrits Hup en Hendrikje Kiers Doggen terecht voor de diefstal van turf. Hendrik Gerrits Hup wordt voor één maand en de anderen elk voor 3 weken veroordeeld. Samen moeten ze de kosten van het geding (fl 12.01) betalen.

In 1853 wordt Thomas veroordeeld tot een boete van 20  gulden wegens poging tot het vangen van wild met wildstrikken. De strikken wordten verbeurd verklaard en ook moet Thomas de kosten (fl 1.93) betalen.

In 1869 wordt Thomas Spang voor diefstal en lastering (van een veldwachter) aangeklaagd.Uiteindelijk wordt hij alleen voor de lastering veroordeeld tot een geldboete van fl. 8 en de kosten van het geding (fl 37.82)

In 1886 wordt Thomas beschuldigd van diefstal van een schaap en een geit. De rechtbank acht alleen de diefstal van het schaap wettig en overtuigend bewezen en veroordeelt Thomas tot een gevangenisstraf van 6 maande en de kosten van het geding. Thomas gaat (tevergeeft) hiertegen in beroep.

Uit het eerste huwelijk van Thomas zijn 9 kinderen geboren (Johannes, Jan, Geert, Klaas, Harm, Egbert, Willem, Wilhelmina en Geertje). Van deze kinderen vertrekken er enkele naar Overijssel, waaronder Harm. Zoon Egbert trekt nog verder weg en begint met diens vrouw Geesje Ugen de Spang-tak in Deurne (Noord-Brabant).

Harm Spang (1873-1927)

Harm Spang is geboren op 9 oktober 1873 te Noord (Hoogeveen). Hij trouwt op 7 mei 1897 te Gramsbergen met Jentje Mulder (1876-1969). Ze krijgen 12 kinderen die geboren zijn in de gemeentes Gramsbergen (Anerveen/De Krim), Dalen en Ambt Hardenberg (Slagharen). Dochter Niesje Spang is op 24 september 1901 in Slagharen geboren.

Gemeentearchief Gramsbergen: 15-10-1915: Verzoek van het kantongerecht om inlichtingen inzake het proces- verbaal wegens schoolverzuim met kladopmerking over Thomas Spang, geboren 29-08- 1903 te Ambt Hardenberg zoon van Harm Spang, geb. 09-10-1873 te Hoogeveen, arbeider J.W.G. en Jentje Mulder, geboren 21 maart 1876 te Ambt Hardenberg, bijverdienen met aardappels krabben, de vader is van half zes 's morgens tot half zeven 's avonds op een fabriek werkzaam.

In 1920 verhuist het gezin naar Ambt Hardenberg. Kort daarna verhuist het gezin naar Almelo waar dochter Niesje Spang op 30 januari 1925 trouwt met Evert Nieuwlaar. Harm Spang overlijdt op 21 maart 1927 (verjaardag van echtgenote Jentje Mulder) te Almelo, op 53 jarige leeftijd. Hij is dan grondwerker van beroep.

Utrecht, 5 maart 2006 (laatst aangepast/aangevuld: 4 augustus 2024)

Evert Nieuwlaar (kleinzoon van Niesje Spang en Evert Nieuwlaar)